متن کنوانسیون جهانی محو کلیه اشکال تبعیض علیه زنان
نویسنده: سازمان ملل متحد
تاریخ انتشار: 18 دسامبر 1979
نوع متن: قوانین بین الملل
كنوانسیون محو كلیه اشكال تبعیض علیه زنان در تاریخ 27 آذر 1358 (18 دسامبر 1979) توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب و برای امضا، تصویب و الحاق كشورها مفتوح گردید. این كنوانسیون بر اساس بند 1 ماده 27 در تاریخ 12 شهریور 1360 (سوم سپتامبر 1981) لازم الاجرا شد.
مقدمه
دول عضو كنوانسیون حاضر،
~ با عنایت به اینكه منشور ملل متحد بر پایبندی حقوق اساسی بشر، مقام و منزلت هر فرد انسانی و برابری حقوق زن و مرد تأكید دارد،
~ با عنایت به اینكه اعلامیه جهانی حقوق بشر بر اصل جایز نبودن تبعیض تأیید داشته، اعلام میدارد كه كلیه افراد بشر آزاد به دنیا آمده و از نظر منزلت و حقوق یكسان بوده و بدون هیچ گونه تمایزی، از جمله تمایزات مبتنی بر جنسیت، حق دارند از كلیه حقوق و آزادی های مندرج در این اعلامیه بهره مند شوند،
~ با عنایت به اینكه دول عضو میثاقهای بینالمللی حقوق بشر متعهد به تضمین حقوق برابر زنان و مردان در بهره مندی از كلیه حقوق اساسی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سیاسی میباشند،
~ با در نظر گرفتن كنوانسیون های بین المللی كه تحت نظر سازمان ملل متحد و كارگزاری های تخصصی به منظور پیشبرد تساوی حقوق زنان و مردان منعقد گردیدهاند، با عنایت به قطعنامهها، اعلامیهها و توصیههایی كه توسط ملل متحد و كارگزاری های تخصصی برای پیشبرد تساوی حقوق زنان و مردان تصویب شده است،
~ با نگرانی از اینكه علیرغم این اسناد متعدد، تبعیضات علیه زنان همچنان به طور گسترده ادامه دارد،
~ با یادآوری اینكه تبعیضات علیه زنان ناقض اصول برابری حقوق و احترام به شخصیت بشر میباشد و مانع شركت زنان در شرایط مساوی با مردان در زندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی كشور و نیز گسترش سعادت جامعه و خانواده شده و شكوفایی كامل قابلیتها و استعدادهای زنان در خدمت به كشور و بشریت را دشوارتر مینماید،
~ با نگرانی از اینكه زنان در شرایط فقر و تنگدستی حداقل امكان دسترسی را به مواد غذایی، بهداشت، تحصیلات آموزش و امكانات اشتغال و سایر نیازها دارند،
~ با اعتقاد بر اینكه تشكیل نظام نوین اقتصاد بینالملل بر اساس مساوات و عدالت در تحقق پیشبرد برابری بین مردان و زنان نقش مهمی را ایفا مینماید،
~ با تأكید بر اینكه ریشه كن كردن آپارتاید، اشكال مختلف نژادپرستی، تبعیض نژادی، استعمار، استعمار نو، تجاوز، اشغال و سلطه و دخالت خارجی در امور دولتها لازمه تحقق كامل حقوق مردان و زنان میباشد،
~ با تأیید بر اینكه تحكیم صلح و امنیت بین المللی، تشنج زدایی بین المللی، همكاریهای متقابل دول صرف نظر از نظامهای اجتماعی و اقتصادی آنان، خلع سلاح كامل و به ویژه خلع سلاح اتمی تحت نظارت و كنترل دقیق و مؤثر بین المللی، تأكید بر اصول عدالت، مساوات و منافع متقابل در روابط بین كشورها و احقاق حق مردم تحت سلطه استعمار و بیگانه و اشغال خارجی به دستیابی به حق تعیین سرنوشت و استقلال و همچنین احترام به حاكمیت ملی و تمامیت ارضی باعث توسعه و پیشرفت اجتماعی خواهد شد و در نتیجه به دستیابی به مساوات كامل بین مردان و زنان كمك خواهد كرد،
~ با اعتقاد بر اینكه توسعه تمام و كمال یك كشور، رفاه جهانی و برقراری صلح مستلزم شركت یكپارچه زنان در تمام زمینهها در شرایط مساوی با مردان است،
~ با در نظر گرفتن سهم عمده زنان در تحقق رفاه خانواده و پیشرفت جامعه، كه تاكنون كاملاً شناسایی نشده است، اهمیت اجتماعی مادری و نقش والدین در خانواده و در تربیت كودكان و با آگاهی از اینكه نقش زنان در تولیدمثل نباید اساس تبعیض بوده بلكه تربیت كودكان نیازمند تقسیم مسئولیت بین زن و مرد و جامعه به طور كلی میباشد،
~ با اطلاع از اینكه تغییر در نقش سنتی مردان و زنان در جامعه و خانواده برای دستیابی به مساوات كامل میان زنان و مردان ضروری است،
~ با عزم بر اجرای اصول مندرج در اعلامیه محو تبعیض علیه زنان و در این راستا اتخاذ اقدامات ضروری برای از میان برداشتن این گونه تبعیضها در كلیه اشكال و صور آن، به شرح ذیل توافق كردهاند:
بخش اول:
ماده 1
عبارت «تبعیض علیه زنان» در این كنوانسیون به هرگونه تمایز، استثناء (محرومیت) یا محدودیت بر اساس جنسیت كه نتیجه یا هدف آن خدشه دار كردن یا لغو شناسایی، بهره مندی، یا اعمال حقوق بشر و آزادی های اساسی در زمینههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و یا هر زمینه دیگر توسط زنان صرف نظر از وضعیت زناشویی ایشان و بر اساس تساوی میان زنان و مردان، اطلاق میگردد.
ماده 2
دول عضو، هرگونه تبعیض علیه زنان را محكوم كرده، موافقت مینمایند كه بدون درنگ سیاست رفع تبعیض از زنان را با كلیه ابزارهای مناسب دنبال نموده و با این هدف موارد زیر را متعهد میشود:
الف. گنجاندن اصل مساوات میان زنان و مردان در قانون اساسی یا سایر قوانین مربوطه هر كشور، چنانچه تاكنون منظور نشده باشد، و تضمین تحقق عملی این اصل به وسیله وضع قانون یا سایر طرق مناسب دیگر؛
ب. تصویب قوانین مناسب و یا اقدامات دیگر، از جمله مجازات در صورت اقتضا، به منظور رفع تبعیض از زنان؛
ج. برقراری حمایت قانون از حقوق زنان بر مبنای برابری با مردان و حصول اطمینان از حمایت مؤثر از زنان در مقابل هرگونه اقدام تبعیض آمیز از طریق مراجع قضایی ذیصلاح ملی و سایر مؤسسات دولتی؛
د. خودداری از انجام هرگونه عمل و حركت تبعیض آمیز علیه زنان و تضمین رعایت این تعهدات توسط مراجع و مؤسسات دولتی؛
هـ. اتخاذ کلیه اقدامات مناسب جهت رفع تبعیض از زنان توسط هر شخص، سازمان و یا شركتهای خصوصی؛
و. اتخاذ تدابیر لازم از جمله وضع قوانین به منظور اصلاح یا فسخ قوانین، مقررات، عرف یا روشهای موجود كه نسبت به زنان تبعیض آمیزند؛
ز. فسخ کلیه مقررات كیفری ملی كه موجب تبعیض نسبت به زنان میشود.
ماده 3
دول عضو باید در تمام زمینهها به ویژه زمینههای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی كلیه اقدامات مناسب از جمله وضع قوانین را برای تضمین توسعه و پیشرفت كامل زنان و نیز بهرهمندی آنان از حقوق بشر و آزادی های اساسی بر مبنای مساوات با مردان به عمل آورند.
ماده 4
1. اتخاذ تدابیر ویژه و موقتی توسط دول عضو كه هدف آن تسریع در برقراری مساوات بین مردان و زنان است نباید به عنوان «تبعیض» به صورتی كه در این كنوانسیون تعریف شده است، تلقی گردد. و بدون اینكه این اقدامات منجر به حفظ معیارهای نابرابر و مجزا گردد، پس از تحقق رفتار و فرصتهای برابر متوقف خواهد شد.
2. اتخاذ تدابیر ویژه توسط دول عضو از جمله اقداماتی كه در این كنوانسیون برای حمایت از مادری منظور شده است تبعیض آمیز تلقی نخواهد شد.
ماده 5
دول عضو كلیه اقدامات مناسب در زمینههای زیر را به عمل میآورند:
الف. تعدیل الگوهای اجتماعی و فرهنگی رفتاری مردان و زنان به منظور از میان برداشتن تعصبات و کلیه روشهای سنتی و غیره كه بر تفكر پست نگری یا برترنگری هر یك از دو جنس و یا تداوم نقشهای كلیشهای برای مردان و زنان استوار باشد؛
ب. حصول اطمینان از اینكه آموزش خانواده شامل درك صحیح از وضعیت مادری به عنوان یك وظیفه اجتماعی و شناسایی مسئولیت مشترك زنان و مردان در پرورش و تربیت كودكان خود باشد، با این استنباط كه منافع كودكان در تمام موارد در اولویت قرار دارد.
ماده 6
دول عضو کلیه اقدامات مقتضی از جمله وضع قوانین را به منظور جلوگیری از حمل و نقل غیر قانونی و بهره بری از روسپی گری زنان به عمل خواهند آورد.
بخش دوم:
ماده 7
دول عضو برای رفع تبعیض از زنان در حیات سیاسی و اجتماعی كشور کلیه اقدامات مقتضی را به عمل خواهند آورد، به ویژه حقوق زیر را در شرایط مساوی با مردان برای زنان تضمین خواهند كرد:
الف. رأی دادن در كلیه انتخابات و همه پرسیهای عمومی و داشتن شرایط نامزدی در همه اجتماعات منتخب عمومی؛
ب. مشاركت در تعیین سیاست دولت و اجرای آن و انتصاب به سمتهای دولتی و انجام كلیه مسئولیتهای دولتی در تمام سطوح دولت؛
ج. شركت در سازمانها و انجمنهای غیر دولتی مرتبط با حیات سیاسی و اجتماعی كشور.
ماده 8
دول عضو اقدامات مقتضی را به عمل خواهند آورد تا بدون هیچ گونه تبعیض و در شرایط مساوی با مردان این فرصت به زنان داده شود كه به عنوان نماینده دولت خود در سطح بینالمللی عمل نموده و در فعالیت سازمانهای بینالمللی نقش داشته باشند.
ماده 9
1. دول عضو در مورد كسب، تغییر یا حفظ تابعیت، حقوقی مساوی با مردان به زنان اعطا خواهند كرد. دولتها به ویژه تضمین میكنند كه ازدواج با فرد خارجی یا تغییر تابعیت شوهر در طی دوران ازدواج خود به خود باعث تغییر تابعیت زن، بی وطن شدن یا تحمیل تابعیت شوهر به وی نگردد.
2. دول عضو به زنان و مردان در مورد تابعیت فرزندانشان حقوق مساوی اعطا خواهند كرد.
بخش سوم:
ماده 10
دول عضو به منظور تضمین حقوق مساوی زنان با مردان در زمینه آموزش و پرورش هرگونه اقدامی برای رفع تبعیض از زنان به عمل خواهند آورد. به ویژه بر اساس مساوات بین زنان و مردان موارد زیر را تضمین خواهند كرد:
الف. شرایط یكسان در زمینه آموزشهای فنی و حرفه ای، و برای دسترسی به آموزش و دریافت دانشنامه در انواع مختلف مؤسسات آموزشی در مناطق شهری و روستایی، این تساوی باید در آموزش پیش مدرسه ای، آموزش عمومی، فنی و حرفه ای و آموزش عالی فنی و نیز دورههای حرفه ای مختلف تضمین شود؛
ب. دسترسی به برنامه درسی یكسان، امتحانات یكسان، معلمین دارای مهارتها و صلاحیتهای هم طراز و محلها و امكانات آموزشی با كیفیت برابر؛
ج. از بین بردن هرگونه مفهوم كلیشه ای از نقش زنان و مردان در کلیه سطوح و در اشكال مختلف آموزشی از طریق تشویق به آموزش مختلط و سایر انواع روشهای آموزشی كه نیل به این هدف را ممكن میسازد و به ویژه از طریق تجدیدنظر در كتب درسی و برنامههای آموزشی مدارس و تطبیق دادن روشهای آموزشی؛
د. ایجاد فرصتهای یكسان جهت بهره مندی از بورسها و سایر مزایای تحصیلی؛
هـ. امكانات مشابه جهت دستیابی به برنامههای مربوط به ادامه تحصیلات، از جمله برنامههای عملی سواد آموزی بزرگسالان به ویژه برنامههایی كه با هدف كاهش هرچه سریع تر شكاف آموزشی موجود بین زنان و مردان تدوین یافتهاند؛
و. كاهش درصد دانش آموزان دختر كه ترك تحصیل میكنند و تنظیم برنامههایی برای دختران و زنانی كه ترك تحصیل زودرس داشتهاند؛
ز. امكانات یكسان برای شركت فعال زنان در ورزش و تربیت بدنی؛
ح. دسترسی به اطلاعات آموزشی مشخص كه سلامتی و تندرستی خانواده را تضمین مینمایند، از جمله اطلاعات و راهنمایی در مورد تنظیم خانواده.
ماده 11
1. دول عضو کلیه اقدامات مقتضی را به عمل خواهند آورد تا هرگونه تبعیض علیه زنان در اشتغال از بین برود و بر اساس اصل تساوی زنان و مردان، حقوق مشابه برای آنها تضمین شود، به ویژه در موارد زیر:
الف. حق اشتغال به كار به عنوان حق لاینفك تمام افراد بشر؛
ب. حق استفاده از فرصتهای استخدامی یكسان، از جمله اعمال ضوابط یكسان برای استخدام؛
ج. حق انتخاب آزادانه حرفه و پیشه، حق برخورداری از ارتقای مقام، حق برخورداری از امنیت شغلی و تمام امتیازات و شرایط شغلی و حق استفاده از دورههای آموزش حرفه ای و بازآموزی از جمله كارآموزی و شركت در دورههای آموزش حرفه ای پیشرفته و آموزش مرحلهای؛
د. حق دریافت دستمزد برابر و نیز استفاده از مزایا و حق برخورداری از رفتار یكسان در مشاغلی كه دارای ارزش برابر است و همچنین قضاوت یكسان در ارزیابی كیفیت كار مشابه؛
هـ. حق استفاده از بیمههای اجتماعی به ویژه در دوران بازنشستگی، دوران بیكاری، هنگام بیماری و ناتوانی و دوران پیری و در سایر موارد از كارافتادگی و نیز حق استفاده از مرخصی استحقاقی؛
و. حق حفظ سلامتی و رعایت ایمنی در محیط كار، از جمله حمایت از وظیفه تولیدمثل؛
2. به منظور جلوگیری از اعمال تبعیضات علیه زنان بر پایه ازدواج یا مادری (بارداری) و تضمین حق مؤثر آنان جهت كار، دول عضو اقدامات زیر را به عمل خواهند آورد:
الف. ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان و تبعیض در اخراج بر اساس وضعیت زناشویی و اعمال مجازاتهای قانونی بدین منظور؛
ب. صدور اجازه مرخصی زایمان با حقوق یا مزایای اجتماعی مشابه بدون از دست دادن شغل قبلی، ارشدیت یا مزایای اجتماعی؛
ج. تشویق به ارائه خدمات حمایتی اجتماعی لازم به نحوی كه والدین را قادر نماید تعهدات خانوادگی را با مسئولیتهای شغلی و مشاركت در زندگی اجتماعی هماهنگ سازند، به خصوص از طریق ایجاد و توسعهء شبكهء تسهیلاتی برای مراقبت از كودكان؛
د. برقراری حمایت خاص از زنان هنگام بارداری در انواع مشاغلی كه برای آنان زیان آور محسوب میگردد؛
3. قوانین حمایت كننده ذكر شده در این ماده به طور متناوب همگام با پیشرفت اطلاعات و دانشهای علمی و تكنولوژیكی باید مورد بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم بازنگری، لغو یا تمدید شوند.
ماده 12
1. دول عضو برای رفع تبعیض از زنان در زمینه مراقبت بهداشتی آنان كلیه اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد تا دسترسی به خدمات بهداشتی از جمله خدماتی كه به تنظیم خانواده مربوط میشود بر اساس رعایت مساوات بین مردان و زنان تضمین شود.
2. دول عضو صرف نظر از مفاد بند 1 این ماده ارائه خدمات مناسب در ارتباط با بارداری، بستری برای زایمان و دوران پس از زایمان را تضمین خواهند كرد و در موارد لازم خدمات رایگان و نیز تغذیه كافی در دوران بارداری و دوران شیردهی در اختیار آنان قرار خواهند داد.
ماده 13
دول عضو کلیه اقدامات مقتضی را به منظور رفع تبعیض از زنان در سایر زمینههای حیات اقتصادی و اجتماعی به عمل خواهند آورد تا حقوق یكسان به ویژه در زمینههای زیر بر اساس برابری مردان و زنان تضمین شود:
الف. حق استفاده از مزایای خانوادگی؛
ب. حق استفاده از وامهای بانكی، رهن و سایر اشكال اعتبارات مالی؛
ج. حق شركت در فعالیتهای تفریحی، ورزشی و کلیه زمینههای حیات فرهنگی.
ماده 14
1. دول عضو مشكلات خاص زنان روستایی را مدنظر قرار داده و به نقش مهمی كه این زنان در جهت حیات اقتصادی خانوادههای خود از جمله كار در بخشهای غیر مالی اقتصاد به عهده دارند، توجه خاص مبذول خواهند داشت و کلیه اقدامات مقتضی را به عمل خواهند آورد تا مفاد این كنوانسیون نسبت به زنان در مناطق روستایی اجرا گردد.
2. دول عضو کلیه اقدامات مقتضی را جهت رفع تبعیض از زنان در مناطق روستایی به عمل خواهند آورد تا این زنان بر اساس تساوی مردان و زنان در برنامههای عمرانی و روستایی شركت نموده و از آن بهره مند گردند و به خصوص از حقوق زیر برخوردار شوند:
الف. شركت در تدوین و اجرای برنامههای عمرانی در کلیه سطوح؛
ب. دسترسی به تسهیلات بهداشتی كافی از جمله اطلاعات، مشاوره و خدمات تنظیم خانواده؛
ج. استفاده مستقیم از برنامههای تأمین اجتماعی؛
د. استفاده از انواع دورهها و برنامههای آموزشی رسمی و غیر رسمی از جمله سواد آموزی عملی و نیز بهره مندی از خدمات محلی و فوق العاده به منظور بالا بردن كارآیی فنی آنان؛
هـ. تشكیل گروهها و تعاونی های خودیاری به منظور به دست آوردن امكان دستیابی مساوی به فرصت های اقتصادی از طریق اشتغال یا خود اشتغالی؛
و. شركت در کلیه فعالیتهای محلی؛
ز. دسترسی به وامها و اعتبارات كشاورزی، تسهیلات بازاریابی، تكنولوژی مناسب و استفاده یكسان از زمین و برخورداری از رفتار مساوی در چارچوب اصلاحات ارضی و روستایی و نیز در برنامههای جایگزینی زمین؛
ح. بهره مندی از شرایط زندگی مناسب، به ویژه مسكن، بهداشت، آب و برق، ارتباطات و حمل و نقل.
بخش چهارم:
ماده 15
1. دول عضو به زنان حقوق مساوی با مردان در برابر قانون اعطا میكند.
2. دول عضو در امور مدنی به زنان اختیارات و امكانات قانونی دقیقاً یكسان با مردان و نیز شرایط مساوی برای بهرهبرداری از این اختیارات و امكانات اعطا خواهند كرد. دول عضو برای انعقاد قرارداد و ادارة املاك برای زنان حقوقی برابر با مردان قائل شده و با ایشان در کلیه مراحل دادرسی در دادگاهها و مراجع قضایی به صورت یكسان رفتار خواهند كرد.
3. دول عضو موافقت مینمایند كه کلیه قراردادها و سایر اسناد خصوصی از هر نوع كه دارای اثر قانونی بوده و در جهت محدود كردن امكانات قانونی زنان باشد، كان لم یكن تلقی گردد.
4. دول عضو به زنان و مردان حقوقی یكسان در برابر قانون مربوط به تردد افراد و آزادی و انتخاب مسكن و اقامتگاه اعطا خواهند كرد.
ماده 16
1. دول عضو به منظور رفع تبعیض از زنان در کلیه امور مربوط به ازدواج و روابط خانوادگی کلیه اقدامات مقتضی به عمل خواهند آورد و به ویژه بر اساس تساوی مردان و زنان موارد ذیل را تضمین خواهند كرد:
الف. حق یكسان برای ورود به ازدواج؛
ب. حق یكسان در انتخاب آزادانه همسر و صورت گرفتن ازدواج تنها با رضایت كامل و آزادانه دو طرف ازدواج؛
ج. حقوق و مسئولیتهای یكسان در طی دوران زناشویی و به هنگام جدایی؛
د. حقوق و مسئولیتهای یكسان به عنوان والدین، صرف نظر از وضع روابط زناشویی، در مسائلی كه به فرزندان آنان مربوط میشود؛ در كلیه موارد منافع كودكان از اولویت برخوردار خواهد بود؛
هـ. حقوق یكسان در مورد تصمیم گیری آزادانه و مسئولانه نسبت به تعداد فرزندان و فاصله زمانی بارداری و دسترسی به اطلاعات، آموزش و ابزار لازم كه قدرت بهره مندی از این حقوق را به ایشان میدهد؛
و. حقوق و مسئولیتهای یكسان در مورد قیمومیت، حضانت، سرپرستی و به فرزند گرفتن كودكان و یا موارد مشابه با این مفاهیم در حقوق ملی، در كلیه موارد منافع كودكان از اولویت برخوردار خواهد بود؛
ز. حقوق فردی یكسان به عنوان شوهر و زن منجمله حق انتخاب نام خانوادگی، شغل و حرفه؛
ح. حقوق یكسان برای زوجین نسبت به مالكیت، حق اكتساب، مدیریت، سرپرستی، بهرهمندی و انتقال ملك اعم از اینكه رایگان باشد و یا هزینه ای در بر داشته باشد.
2. نامزدی و ازدواج كودك هیچ اثر قانونی ندارد و كلیه اقدامات ضروری منجمله وضع قانون برای تعیین حداقل سن ازدواج و اجباری كردن ثبت ازدواج در دفاتر رسمی میبایست به عمل آید.
بخش پنجم:
ماده 17
1. به منظور بررسی پیشرفت حاصله در اجرای مفاد این كنوانسیون، كمیته محو تبعیض علیه زنان (كه مِن بعد از آن به عنوان كمیته یاد خواهد شد) شامل هجده نفر در زمان لازم الاجرا شدن و پس از تصویب یا پیوستن سی و پنجمین كشور عضو، بیست و سه نفر از خبرگان دارای شهرت اخلاقی والا و صلاحیت در زمینههای مربوط به كنوانسیون تشكیل میشود . این خبرگان توسط دول عضو از میان اتباع كشورهایشان انتخاب میشوند و در صلاحیت شخصی خود خدمت میكنند. در انتخاب این اشخاص به توزیع عادلانه جغرافیایی و به حضور اشكال مختلف تمدن و نظامهای عمده حقوقی توجه میشود .
2. اعضای كمیته با رأی مخفی و از فهرست افرادی كه توسط دول عضو نامزد شدهاند انتخاب میشوند؛ هر دولت عضو میتواند یك نفر از اتباع خود را نامزد نماید.
3. نخستین انتخابات شش ماه پس از لازم الاجرا شدن این كنوانسیون برگزار خواهد شد. حداقل سه ماه قبل از تاریخ هر انتخابات دبیركل ملل متحد طی نامهای از دول عضو میخواهد تا ظرف دو ماه نامزدهای خود را معرفی كنند. دبیركل، فهرست اسامی نامزدها را به ترتیب حروف الفبا و با ذكر كشور نامزد كننده هر یك تهیه و برای دول عضو ارسال خواهد داشت.
4. انتخاب اعضای كمیته در جلسه دول عضو كه توسط دبیركل در مقر ملل متحد برگزار خواهد شد، انجام میشود . در این جلسه، كه حد نصاب تشكیل آن حضور دو سوم دول عضو میباشد، اشخاص انتخاب شده برای عضویت در كمیته آن دسته از نامزدهایی خواهند بود كه بیشترین تعداد آراء و همزمان اكثریت مطلق آراء نمایندگان دول عضو حاضر و رأی دهنده در جلسه را به دست آورند.
5. اعضای كمیته برای یك دوره چهارساله انتخاب میشوند . لكن دوره عضویت 9 نفر از اعضای منتخب در اولین انتخابات در پایان دو سال به اتمام میرسد . بلافاصله پس از اولین انتخابات اسامی این 9 عضو به قید قرعه توسط رئیس كمیته انتخاب خواهد شد.
6. انتخاب 5 عضو دیگر كمیته مطابق با بندهای 2، 3 و4 این ماده و به دنبال سی و پنجمین تصویب یا الحاق صورت خواهد گرفت. دوره عضویت دو نفر از اعضای فوق در پایان دو سال خاتمه خواهد یافت و اسامی این دو نفر به قید قرعه توسط رئیس كمیته انتخاب خواهد شد.
7. به منظور اشغال پستهای خالی احتمالی، دولتی كه فعالیت خبرهاش به عنوان عضو كمیته متوقف شده است، خبره دیگری را از بین اتباع خود برای عضویت در كمیته مشروط به تأیید كمیته انتخاب خواهد كرد.
8. اعضای كمیته با تأیید مجمع عمومی و بر طبق ضوابط و شرایطی كه آن مجمع مقرر میدارد و با درنظر گرفتن اهمیت مسئولیتهای كمیته از سازمان ملل متحد مقرری دریافت خواهند كرد.
9. دبیركل ملل متحد تسهیلات و كارمندان لازم را به منظور تحقق و انجام مؤثر وظایف كمیته در چارچوب این كنوانسیون تأمین خواهد نمود.
ماده 18
1. دول عضو متعهد میشوند گزارشی برای بررسی كمیته در مورد اقدامات تقنینی، قضایی و اجرایی و سایر اقدامات متخذه در راستای اجرای مفاد این كنوانسیون و پیشرفتهای حاصله در این رابطه به دبیركل ملل متحد ارائه كنند:
الف. یك سال پس از لازم الاجرا شدن كنوانسیون برای آن دولت؛
ب. پس از آن حداقل هر چهار سال یك بار و علاوه بر آن هر زمانی كه كمیته درخواست كند.
2. این گزارشات میتواند مبین عوامل و مشكلاتی كه بر میزان اجرای تعهدات تحت این كنوانسیون اثر میگذارد باشد.
ماده 19
1. كمیته آئین نامه اجرایی خود را تصویب خواهد نمود.
2. كمیته مسئولان خود را برای یك دوره دو ساله انتخاب خواهد كرد.
ماده 20
1. كمیته به منظور بررسی گزارشاتی كه مطابق با ماده 18 این كنوانسیون ارائه شده هر ساله به مدتی كه از دو هفته تجاوز نكند تشكیل جلسه میدهد.
2. جلسات كمیته معمولاً در مقر سازمان ملل متحد یا در هر محل مناسب دیگری كه به تصمیم كمیته تعیین میشود برگزار خواهد شد.
ماده 21
1. كمیته همه ساله از طریق شورای اقتصادی و اجتماعی گزارشی در مورد فعالیتهای خود به مجمع عمومی تسلیم مینماید و میتواند بر اساس گزارشات و اطلاعات واصله از دول عضو پیشنهادات و توصیههای كلی ارائه دهد. این پیشنهادات و توصیههای كلی همراه با نظرات احتمالی دول عضو در گزارش كمیته درج میگردد.
2. دبیركل ملل متحد گزارشات كمیته را جهت اطلاع به كمیسیون مقام زن ارسال مینماید.
ماده 22
مؤسسات تخصصی مجاز خواهند بود كه از طریق نمایندگان شان اجرای موادی از پیماننامه حاضر را كه در حوزه فعالیتهای آنها جای میگیرند مورد بررسی قرار دهند. كمیته ممكن است از مؤسسات تخصصی دعوت كند تا گزارشهایی درباره نحوه اجرای پیمان نامه در زمینههایی كه به حوزه فعالیت آنها مربوط میشود ارائه نمایند.
بخش ششم:
ماده 23
هیچ چیز در این كنوانسیون بر مقرراتی كه برای دستیابی زنان و مردان به برابری مفیدتر و مؤثرتر وجود دارد تأثیر نخواهد گذاشت؛ این مقررات میتواند شامل موارد زیر باشد:
الف. قوانین یك دولت عضو؛ یا
ب. هر كنوانسیون پیمان یا موافقت نامه بینالمللی دیگری كه برای آن دولت لازم الاجرا است.
ماده 24
دول عضو متعهد میگردند كلیه اقدامات لازم در سطح ملی را كه هدف از آن تحقق كامل حقوق به رسمیت شناخته شده در این كنوانسیون میباشد، به عمل آورند.
ماده 25
1. این كنوانسیون برای امضای كلیه دول مفتوح میباشد.
2. دبیركل ملل متحد به عنوان امین این كنوانسیون تعیین میشود.
3. تصویب این كنوانسیون منوط به طی مراحل تصویب قانونی است. اسناد تصویب نزد دبیركل ملل متحد به امانت گذارده خواهند شد.
4. این كنوانسیون جهت الحاق كلیه دول مفتوح میباشد. الحاق با سپردن سند الحاق به دبیركل ملل متحد محقق میشود.
ماده 26
1. دول عضو میتوانند در هر زمان طی نامهای خطاب به دبیركل ملل متحد درخواست تجدیدنظر در این كنوانسیون را نمایند.
2. مجمع عمومی ملل متحد در مورد اقدامات احتمالی بعدی در مورد چنین درخواستی تصمیم خواهد گرفت.
ماده 27
1. این كنوانسیون سی روز پس از تاریخ كه بیستمین سند تصویب یا الحاق آن نزد دبیركل ملل متحد به امانت گذارده شد، لازم الاجرا میگردد.
2. پس از به ودیعه سپردن بیستمین سند تصویب یا الحاق، برای هر دولتی كه این كنوانسیون را تصویب می كند یا به آن ملحق می گردد، كنوانسیون مذكور از سی امین روز تاریخی كه سند تصویب یا الحاق آن دولت به امانت گذارده شده لازم الاجرا می گردد.
ماده 28
1. دبیر كل متحد متن تحفظ كشورها، در هنگام تصویب یا الحاق را دریافت نموده و آن را میان كلیه دول توزیع می نماید.
2. تحفظاتی كه با هدف و منظور این كنوانسیون سازگار نباشد پذیرفته نخواهد شد.
3. تحفظات از طریق تسلیم یادداشتی به دبیركل ملل متحد در هر زمان قابل پس گرفتن است. نامبرده همه دولتها را از این موضوع مطلع خواهد كرد. لغو تحفظ از روزی كه یادداشت دریافت شود معتبر است.
ماده 29
1.هر گونه اختلاف در تفسیر یا اجرای این كنوانسیون بین دو یا چند دولت عضو كه از طریق مذاكره حل نگردد بنا به تقاضای یكی از طرفین به داوری ارجاع می گردد. چنانچه ظرف شش ماه از تاریخ درخواست داوری، طرفین در مورد نحوه و تشكیلات داوری به توافق نرسند، یكی از طرفین می تواند خواستار ارجاع موضوع به دیوان بین المللی دادگستری مطابق با اساسنامه دیوان گردد.
2. هر دولت عضو می تواند به هنگام امضاء یا تصویب این كنوانسیون یا الحاق به آن اعلام كند كه خود را موظف به اجرای بند یك این ماده نمی داند. دول عضو دیگر در قبال دولتی كه به بند یك این ماده اعلام تحفظ نموده است ملزم به اجرای بند یك نمی باشند.
3. هر دولت عضوی كه بر طبق بند 2 این ماده اعلام تحفظ نموده باشد می تواند در هر زمان از تحفظ خود از طریق اعلام رسمی به دبیركل متحد صرف نظر نماید.
ماده 30
این كنوانسیون كه متون عربی، چینی، انگلیسی، فرانسه، روسی و اسپانیولی آن دارای اعتبار یكسان میباشند، نزد دبیركل ملل متحد به امانت گذارده میشود.
«واحد خبر مركز اطلاعات و آمار شورای فرهنگی اجتماعی زنان»
نویسنده: سازمان ملل متحد
تاریخ انتشار: 18 دسامبر 1979
نوع متن: قوانین بین الملل
كنوانسیون محو كلیه اشكال تبعیض علیه زنان در تاریخ 27 آذر 1358 (18 دسامبر 1979) توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب و برای امضا، تصویب و الحاق كشورها مفتوح گردید. این كنوانسیون بر اساس بند 1 ماده 27 در تاریخ 12 شهریور 1360 (سوم سپتامبر 1981) لازم الاجرا شد.
مقدمه
دول عضو كنوانسیون حاضر،
~ با عنایت به اینكه منشور ملل متحد بر پایبندی حقوق اساسی بشر، مقام و منزلت هر فرد انسانی و برابری حقوق زن و مرد تأكید دارد،
~ با عنایت به اینكه اعلامیه جهانی حقوق بشر بر اصل جایز نبودن تبعیض تأیید داشته، اعلام میدارد كه كلیه افراد بشر آزاد به دنیا آمده و از نظر منزلت و حقوق یكسان بوده و بدون هیچ گونه تمایزی، از جمله تمایزات مبتنی بر جنسیت، حق دارند از كلیه حقوق و آزادی های مندرج در این اعلامیه بهره مند شوند،
~ با عنایت به اینكه دول عضو میثاقهای بینالمللی حقوق بشر متعهد به تضمین حقوق برابر زنان و مردان در بهره مندی از كلیه حقوق اساسی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سیاسی میباشند،
~ با در نظر گرفتن كنوانسیون های بین المللی كه تحت نظر سازمان ملل متحد و كارگزاری های تخصصی به منظور پیشبرد تساوی حقوق زنان و مردان منعقد گردیدهاند، با عنایت به قطعنامهها، اعلامیهها و توصیههایی كه توسط ملل متحد و كارگزاری های تخصصی برای پیشبرد تساوی حقوق زنان و مردان تصویب شده است،
~ با نگرانی از اینكه علیرغم این اسناد متعدد، تبعیضات علیه زنان همچنان به طور گسترده ادامه دارد،
~ با یادآوری اینكه تبعیضات علیه زنان ناقض اصول برابری حقوق و احترام به شخصیت بشر میباشد و مانع شركت زنان در شرایط مساوی با مردان در زندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی كشور و نیز گسترش سعادت جامعه و خانواده شده و شكوفایی كامل قابلیتها و استعدادهای زنان در خدمت به كشور و بشریت را دشوارتر مینماید،
~ با نگرانی از اینكه زنان در شرایط فقر و تنگدستی حداقل امكان دسترسی را به مواد غذایی، بهداشت، تحصیلات آموزش و امكانات اشتغال و سایر نیازها دارند،
~ با اعتقاد بر اینكه تشكیل نظام نوین اقتصاد بینالملل بر اساس مساوات و عدالت در تحقق پیشبرد برابری بین مردان و زنان نقش مهمی را ایفا مینماید،
~ با تأكید بر اینكه ریشه كن كردن آپارتاید، اشكال مختلف نژادپرستی، تبعیض نژادی، استعمار، استعمار نو، تجاوز، اشغال و سلطه و دخالت خارجی در امور دولتها لازمه تحقق كامل حقوق مردان و زنان میباشد،
~ با تأیید بر اینكه تحكیم صلح و امنیت بین المللی، تشنج زدایی بین المللی، همكاریهای متقابل دول صرف نظر از نظامهای اجتماعی و اقتصادی آنان، خلع سلاح كامل و به ویژه خلع سلاح اتمی تحت نظارت و كنترل دقیق و مؤثر بین المللی، تأكید بر اصول عدالت، مساوات و منافع متقابل در روابط بین كشورها و احقاق حق مردم تحت سلطه استعمار و بیگانه و اشغال خارجی به دستیابی به حق تعیین سرنوشت و استقلال و همچنین احترام به حاكمیت ملی و تمامیت ارضی باعث توسعه و پیشرفت اجتماعی خواهد شد و در نتیجه به دستیابی به مساوات كامل بین مردان و زنان كمك خواهد كرد،
~ با اعتقاد بر اینكه توسعه تمام و كمال یك كشور، رفاه جهانی و برقراری صلح مستلزم شركت یكپارچه زنان در تمام زمینهها در شرایط مساوی با مردان است،
~ با در نظر گرفتن سهم عمده زنان در تحقق رفاه خانواده و پیشرفت جامعه، كه تاكنون كاملاً شناسایی نشده است، اهمیت اجتماعی مادری و نقش والدین در خانواده و در تربیت كودكان و با آگاهی از اینكه نقش زنان در تولیدمثل نباید اساس تبعیض بوده بلكه تربیت كودكان نیازمند تقسیم مسئولیت بین زن و مرد و جامعه به طور كلی میباشد،
~ با اطلاع از اینكه تغییر در نقش سنتی مردان و زنان در جامعه و خانواده برای دستیابی به مساوات كامل میان زنان و مردان ضروری است،
~ با عزم بر اجرای اصول مندرج در اعلامیه محو تبعیض علیه زنان و در این راستا اتخاذ اقدامات ضروری برای از میان برداشتن این گونه تبعیضها در كلیه اشكال و صور آن، به شرح ذیل توافق كردهاند:
بخش اول:
ماده 1
عبارت «تبعیض علیه زنان» در این كنوانسیون به هرگونه تمایز، استثناء (محرومیت) یا محدودیت بر اساس جنسیت كه نتیجه یا هدف آن خدشه دار كردن یا لغو شناسایی، بهره مندی، یا اعمال حقوق بشر و آزادی های اساسی در زمینههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و یا هر زمینه دیگر توسط زنان صرف نظر از وضعیت زناشویی ایشان و بر اساس تساوی میان زنان و مردان، اطلاق میگردد.
ماده 2
دول عضو، هرگونه تبعیض علیه زنان را محكوم كرده، موافقت مینمایند كه بدون درنگ سیاست رفع تبعیض از زنان را با كلیه ابزارهای مناسب دنبال نموده و با این هدف موارد زیر را متعهد میشود:
الف. گنجاندن اصل مساوات میان زنان و مردان در قانون اساسی یا سایر قوانین مربوطه هر كشور، چنانچه تاكنون منظور نشده باشد، و تضمین تحقق عملی این اصل به وسیله وضع قانون یا سایر طرق مناسب دیگر؛
ب. تصویب قوانین مناسب و یا اقدامات دیگر، از جمله مجازات در صورت اقتضا، به منظور رفع تبعیض از زنان؛
ج. برقراری حمایت قانون از حقوق زنان بر مبنای برابری با مردان و حصول اطمینان از حمایت مؤثر از زنان در مقابل هرگونه اقدام تبعیض آمیز از طریق مراجع قضایی ذیصلاح ملی و سایر مؤسسات دولتی؛
د. خودداری از انجام هرگونه عمل و حركت تبعیض آمیز علیه زنان و تضمین رعایت این تعهدات توسط مراجع و مؤسسات دولتی؛
هـ. اتخاذ کلیه اقدامات مناسب جهت رفع تبعیض از زنان توسط هر شخص، سازمان و یا شركتهای خصوصی؛
و. اتخاذ تدابیر لازم از جمله وضع قوانین به منظور اصلاح یا فسخ قوانین، مقررات، عرف یا روشهای موجود كه نسبت به زنان تبعیض آمیزند؛
ز. فسخ کلیه مقررات كیفری ملی كه موجب تبعیض نسبت به زنان میشود.
ماده 3
دول عضو باید در تمام زمینهها به ویژه زمینههای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی كلیه اقدامات مناسب از جمله وضع قوانین را برای تضمین توسعه و پیشرفت كامل زنان و نیز بهرهمندی آنان از حقوق بشر و آزادی های اساسی بر مبنای مساوات با مردان به عمل آورند.
ماده 4
1. اتخاذ تدابیر ویژه و موقتی توسط دول عضو كه هدف آن تسریع در برقراری مساوات بین مردان و زنان است نباید به عنوان «تبعیض» به صورتی كه در این كنوانسیون تعریف شده است، تلقی گردد. و بدون اینكه این اقدامات منجر به حفظ معیارهای نابرابر و مجزا گردد، پس از تحقق رفتار و فرصتهای برابر متوقف خواهد شد.
2. اتخاذ تدابیر ویژه توسط دول عضو از جمله اقداماتی كه در این كنوانسیون برای حمایت از مادری منظور شده است تبعیض آمیز تلقی نخواهد شد.
ماده 5
دول عضو كلیه اقدامات مناسب در زمینههای زیر را به عمل میآورند:
الف. تعدیل الگوهای اجتماعی و فرهنگی رفتاری مردان و زنان به منظور از میان برداشتن تعصبات و کلیه روشهای سنتی و غیره كه بر تفكر پست نگری یا برترنگری هر یك از دو جنس و یا تداوم نقشهای كلیشهای برای مردان و زنان استوار باشد؛
ب. حصول اطمینان از اینكه آموزش خانواده شامل درك صحیح از وضعیت مادری به عنوان یك وظیفه اجتماعی و شناسایی مسئولیت مشترك زنان و مردان در پرورش و تربیت كودكان خود باشد، با این استنباط كه منافع كودكان در تمام موارد در اولویت قرار دارد.
ماده 6
دول عضو کلیه اقدامات مقتضی از جمله وضع قوانین را به منظور جلوگیری از حمل و نقل غیر قانونی و بهره بری از روسپی گری زنان به عمل خواهند آورد.
بخش دوم:
ماده 7
دول عضو برای رفع تبعیض از زنان در حیات سیاسی و اجتماعی كشور کلیه اقدامات مقتضی را به عمل خواهند آورد، به ویژه حقوق زیر را در شرایط مساوی با مردان برای زنان تضمین خواهند كرد:
الف. رأی دادن در كلیه انتخابات و همه پرسیهای عمومی و داشتن شرایط نامزدی در همه اجتماعات منتخب عمومی؛
ب. مشاركت در تعیین سیاست دولت و اجرای آن و انتصاب به سمتهای دولتی و انجام كلیه مسئولیتهای دولتی در تمام سطوح دولت؛
ج. شركت در سازمانها و انجمنهای غیر دولتی مرتبط با حیات سیاسی و اجتماعی كشور.
ماده 8
دول عضو اقدامات مقتضی را به عمل خواهند آورد تا بدون هیچ گونه تبعیض و در شرایط مساوی با مردان این فرصت به زنان داده شود كه به عنوان نماینده دولت خود در سطح بینالمللی عمل نموده و در فعالیت سازمانهای بینالمللی نقش داشته باشند.
ماده 9
1. دول عضو در مورد كسب، تغییر یا حفظ تابعیت، حقوقی مساوی با مردان به زنان اعطا خواهند كرد. دولتها به ویژه تضمین میكنند كه ازدواج با فرد خارجی یا تغییر تابعیت شوهر در طی دوران ازدواج خود به خود باعث تغییر تابعیت زن، بی وطن شدن یا تحمیل تابعیت شوهر به وی نگردد.
2. دول عضو به زنان و مردان در مورد تابعیت فرزندانشان حقوق مساوی اعطا خواهند كرد.
بخش سوم:
ماده 10
دول عضو به منظور تضمین حقوق مساوی زنان با مردان در زمینه آموزش و پرورش هرگونه اقدامی برای رفع تبعیض از زنان به عمل خواهند آورد. به ویژه بر اساس مساوات بین زنان و مردان موارد زیر را تضمین خواهند كرد:
الف. شرایط یكسان در زمینه آموزشهای فنی و حرفه ای، و برای دسترسی به آموزش و دریافت دانشنامه در انواع مختلف مؤسسات آموزشی در مناطق شهری و روستایی، این تساوی باید در آموزش پیش مدرسه ای، آموزش عمومی، فنی و حرفه ای و آموزش عالی فنی و نیز دورههای حرفه ای مختلف تضمین شود؛
ب. دسترسی به برنامه درسی یكسان، امتحانات یكسان، معلمین دارای مهارتها و صلاحیتهای هم طراز و محلها و امكانات آموزشی با كیفیت برابر؛
ج. از بین بردن هرگونه مفهوم كلیشه ای از نقش زنان و مردان در کلیه سطوح و در اشكال مختلف آموزشی از طریق تشویق به آموزش مختلط و سایر انواع روشهای آموزشی كه نیل به این هدف را ممكن میسازد و به ویژه از طریق تجدیدنظر در كتب درسی و برنامههای آموزشی مدارس و تطبیق دادن روشهای آموزشی؛
د. ایجاد فرصتهای یكسان جهت بهره مندی از بورسها و سایر مزایای تحصیلی؛
هـ. امكانات مشابه جهت دستیابی به برنامههای مربوط به ادامه تحصیلات، از جمله برنامههای عملی سواد آموزی بزرگسالان به ویژه برنامههایی كه با هدف كاهش هرچه سریع تر شكاف آموزشی موجود بین زنان و مردان تدوین یافتهاند؛
و. كاهش درصد دانش آموزان دختر كه ترك تحصیل میكنند و تنظیم برنامههایی برای دختران و زنانی كه ترك تحصیل زودرس داشتهاند؛
ز. امكانات یكسان برای شركت فعال زنان در ورزش و تربیت بدنی؛
ح. دسترسی به اطلاعات آموزشی مشخص كه سلامتی و تندرستی خانواده را تضمین مینمایند، از جمله اطلاعات و راهنمایی در مورد تنظیم خانواده.
ماده 11
1. دول عضو کلیه اقدامات مقتضی را به عمل خواهند آورد تا هرگونه تبعیض علیه زنان در اشتغال از بین برود و بر اساس اصل تساوی زنان و مردان، حقوق مشابه برای آنها تضمین شود، به ویژه در موارد زیر:
الف. حق اشتغال به كار به عنوان حق لاینفك تمام افراد بشر؛
ب. حق استفاده از فرصتهای استخدامی یكسان، از جمله اعمال ضوابط یكسان برای استخدام؛
ج. حق انتخاب آزادانه حرفه و پیشه، حق برخورداری از ارتقای مقام، حق برخورداری از امنیت شغلی و تمام امتیازات و شرایط شغلی و حق استفاده از دورههای آموزش حرفه ای و بازآموزی از جمله كارآموزی و شركت در دورههای آموزش حرفه ای پیشرفته و آموزش مرحلهای؛
د. حق دریافت دستمزد برابر و نیز استفاده از مزایا و حق برخورداری از رفتار یكسان در مشاغلی كه دارای ارزش برابر است و همچنین قضاوت یكسان در ارزیابی كیفیت كار مشابه؛
هـ. حق استفاده از بیمههای اجتماعی به ویژه در دوران بازنشستگی، دوران بیكاری، هنگام بیماری و ناتوانی و دوران پیری و در سایر موارد از كارافتادگی و نیز حق استفاده از مرخصی استحقاقی؛
و. حق حفظ سلامتی و رعایت ایمنی در محیط كار، از جمله حمایت از وظیفه تولیدمثل؛
2. به منظور جلوگیری از اعمال تبعیضات علیه زنان بر پایه ازدواج یا مادری (بارداری) و تضمین حق مؤثر آنان جهت كار، دول عضو اقدامات زیر را به عمل خواهند آورد:
الف. ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان و تبعیض در اخراج بر اساس وضعیت زناشویی و اعمال مجازاتهای قانونی بدین منظور؛
ب. صدور اجازه مرخصی زایمان با حقوق یا مزایای اجتماعی مشابه بدون از دست دادن شغل قبلی، ارشدیت یا مزایای اجتماعی؛
ج. تشویق به ارائه خدمات حمایتی اجتماعی لازم به نحوی كه والدین را قادر نماید تعهدات خانوادگی را با مسئولیتهای شغلی و مشاركت در زندگی اجتماعی هماهنگ سازند، به خصوص از طریق ایجاد و توسعهء شبكهء تسهیلاتی برای مراقبت از كودكان؛
د. برقراری حمایت خاص از زنان هنگام بارداری در انواع مشاغلی كه برای آنان زیان آور محسوب میگردد؛
3. قوانین حمایت كننده ذكر شده در این ماده به طور متناوب همگام با پیشرفت اطلاعات و دانشهای علمی و تكنولوژیكی باید مورد بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم بازنگری، لغو یا تمدید شوند.
ماده 12
1. دول عضو برای رفع تبعیض از زنان در زمینه مراقبت بهداشتی آنان كلیه اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد تا دسترسی به خدمات بهداشتی از جمله خدماتی كه به تنظیم خانواده مربوط میشود بر اساس رعایت مساوات بین مردان و زنان تضمین شود.
2. دول عضو صرف نظر از مفاد بند 1 این ماده ارائه خدمات مناسب در ارتباط با بارداری، بستری برای زایمان و دوران پس از زایمان را تضمین خواهند كرد و در موارد لازم خدمات رایگان و نیز تغذیه كافی در دوران بارداری و دوران شیردهی در اختیار آنان قرار خواهند داد.
ماده 13
دول عضو کلیه اقدامات مقتضی را به منظور رفع تبعیض از زنان در سایر زمینههای حیات اقتصادی و اجتماعی به عمل خواهند آورد تا حقوق یكسان به ویژه در زمینههای زیر بر اساس برابری مردان و زنان تضمین شود:
الف. حق استفاده از مزایای خانوادگی؛
ب. حق استفاده از وامهای بانكی، رهن و سایر اشكال اعتبارات مالی؛
ج. حق شركت در فعالیتهای تفریحی، ورزشی و کلیه زمینههای حیات فرهنگی.
ماده 14
1. دول عضو مشكلات خاص زنان روستایی را مدنظر قرار داده و به نقش مهمی كه این زنان در جهت حیات اقتصادی خانوادههای خود از جمله كار در بخشهای غیر مالی اقتصاد به عهده دارند، توجه خاص مبذول خواهند داشت و کلیه اقدامات مقتضی را به عمل خواهند آورد تا مفاد این كنوانسیون نسبت به زنان در مناطق روستایی اجرا گردد.
2. دول عضو کلیه اقدامات مقتضی را جهت رفع تبعیض از زنان در مناطق روستایی به عمل خواهند آورد تا این زنان بر اساس تساوی مردان و زنان در برنامههای عمرانی و روستایی شركت نموده و از آن بهره مند گردند و به خصوص از حقوق زیر برخوردار شوند:
الف. شركت در تدوین و اجرای برنامههای عمرانی در کلیه سطوح؛
ب. دسترسی به تسهیلات بهداشتی كافی از جمله اطلاعات، مشاوره و خدمات تنظیم خانواده؛
ج. استفاده مستقیم از برنامههای تأمین اجتماعی؛
د. استفاده از انواع دورهها و برنامههای آموزشی رسمی و غیر رسمی از جمله سواد آموزی عملی و نیز بهره مندی از خدمات محلی و فوق العاده به منظور بالا بردن كارآیی فنی آنان؛
هـ. تشكیل گروهها و تعاونی های خودیاری به منظور به دست آوردن امكان دستیابی مساوی به فرصت های اقتصادی از طریق اشتغال یا خود اشتغالی؛
و. شركت در کلیه فعالیتهای محلی؛
ز. دسترسی به وامها و اعتبارات كشاورزی، تسهیلات بازاریابی، تكنولوژی مناسب و استفاده یكسان از زمین و برخورداری از رفتار مساوی در چارچوب اصلاحات ارضی و روستایی و نیز در برنامههای جایگزینی زمین؛
ح. بهره مندی از شرایط زندگی مناسب، به ویژه مسكن، بهداشت، آب و برق، ارتباطات و حمل و نقل.
بخش چهارم:
ماده 15
1. دول عضو به زنان حقوق مساوی با مردان در برابر قانون اعطا میكند.
2. دول عضو در امور مدنی به زنان اختیارات و امكانات قانونی دقیقاً یكسان با مردان و نیز شرایط مساوی برای بهرهبرداری از این اختیارات و امكانات اعطا خواهند كرد. دول عضو برای انعقاد قرارداد و ادارة املاك برای زنان حقوقی برابر با مردان قائل شده و با ایشان در کلیه مراحل دادرسی در دادگاهها و مراجع قضایی به صورت یكسان رفتار خواهند كرد.
3. دول عضو موافقت مینمایند كه کلیه قراردادها و سایر اسناد خصوصی از هر نوع كه دارای اثر قانونی بوده و در جهت محدود كردن امكانات قانونی زنان باشد، كان لم یكن تلقی گردد.
4. دول عضو به زنان و مردان حقوقی یكسان در برابر قانون مربوط به تردد افراد و آزادی و انتخاب مسكن و اقامتگاه اعطا خواهند كرد.
ماده 16
1. دول عضو به منظور رفع تبعیض از زنان در کلیه امور مربوط به ازدواج و روابط خانوادگی کلیه اقدامات مقتضی به عمل خواهند آورد و به ویژه بر اساس تساوی مردان و زنان موارد ذیل را تضمین خواهند كرد:
الف. حق یكسان برای ورود به ازدواج؛
ب. حق یكسان در انتخاب آزادانه همسر و صورت گرفتن ازدواج تنها با رضایت كامل و آزادانه دو طرف ازدواج؛
ج. حقوق و مسئولیتهای یكسان در طی دوران زناشویی و به هنگام جدایی؛
د. حقوق و مسئولیتهای یكسان به عنوان والدین، صرف نظر از وضع روابط زناشویی، در مسائلی كه به فرزندان آنان مربوط میشود؛ در كلیه موارد منافع كودكان از اولویت برخوردار خواهد بود؛
هـ. حقوق یكسان در مورد تصمیم گیری آزادانه و مسئولانه نسبت به تعداد فرزندان و فاصله زمانی بارداری و دسترسی به اطلاعات، آموزش و ابزار لازم كه قدرت بهره مندی از این حقوق را به ایشان میدهد؛
و. حقوق و مسئولیتهای یكسان در مورد قیمومیت، حضانت، سرپرستی و به فرزند گرفتن كودكان و یا موارد مشابه با این مفاهیم در حقوق ملی، در كلیه موارد منافع كودكان از اولویت برخوردار خواهد بود؛
ز. حقوق فردی یكسان به عنوان شوهر و زن منجمله حق انتخاب نام خانوادگی، شغل و حرفه؛
ح. حقوق یكسان برای زوجین نسبت به مالكیت، حق اكتساب، مدیریت، سرپرستی، بهرهمندی و انتقال ملك اعم از اینكه رایگان باشد و یا هزینه ای در بر داشته باشد.
2. نامزدی و ازدواج كودك هیچ اثر قانونی ندارد و كلیه اقدامات ضروری منجمله وضع قانون برای تعیین حداقل سن ازدواج و اجباری كردن ثبت ازدواج در دفاتر رسمی میبایست به عمل آید.
بخش پنجم:
ماده 17
1. به منظور بررسی پیشرفت حاصله در اجرای مفاد این كنوانسیون، كمیته محو تبعیض علیه زنان (كه مِن بعد از آن به عنوان كمیته یاد خواهد شد) شامل هجده نفر در زمان لازم الاجرا شدن و پس از تصویب یا پیوستن سی و پنجمین كشور عضو، بیست و سه نفر از خبرگان دارای شهرت اخلاقی والا و صلاحیت در زمینههای مربوط به كنوانسیون تشكیل میشود . این خبرگان توسط دول عضو از میان اتباع كشورهایشان انتخاب میشوند و در صلاحیت شخصی خود خدمت میكنند. در انتخاب این اشخاص به توزیع عادلانه جغرافیایی و به حضور اشكال مختلف تمدن و نظامهای عمده حقوقی توجه میشود .
2. اعضای كمیته با رأی مخفی و از فهرست افرادی كه توسط دول عضو نامزد شدهاند انتخاب میشوند؛ هر دولت عضو میتواند یك نفر از اتباع خود را نامزد نماید.
3. نخستین انتخابات شش ماه پس از لازم الاجرا شدن این كنوانسیون برگزار خواهد شد. حداقل سه ماه قبل از تاریخ هر انتخابات دبیركل ملل متحد طی نامهای از دول عضو میخواهد تا ظرف دو ماه نامزدهای خود را معرفی كنند. دبیركل، فهرست اسامی نامزدها را به ترتیب حروف الفبا و با ذكر كشور نامزد كننده هر یك تهیه و برای دول عضو ارسال خواهد داشت.
4. انتخاب اعضای كمیته در جلسه دول عضو كه توسط دبیركل در مقر ملل متحد برگزار خواهد شد، انجام میشود . در این جلسه، كه حد نصاب تشكیل آن حضور دو سوم دول عضو میباشد، اشخاص انتخاب شده برای عضویت در كمیته آن دسته از نامزدهایی خواهند بود كه بیشترین تعداد آراء و همزمان اكثریت مطلق آراء نمایندگان دول عضو حاضر و رأی دهنده در جلسه را به دست آورند.
5. اعضای كمیته برای یك دوره چهارساله انتخاب میشوند . لكن دوره عضویت 9 نفر از اعضای منتخب در اولین انتخابات در پایان دو سال به اتمام میرسد . بلافاصله پس از اولین انتخابات اسامی این 9 عضو به قید قرعه توسط رئیس كمیته انتخاب خواهد شد.
6. انتخاب 5 عضو دیگر كمیته مطابق با بندهای 2، 3 و4 این ماده و به دنبال سی و پنجمین تصویب یا الحاق صورت خواهد گرفت. دوره عضویت دو نفر از اعضای فوق در پایان دو سال خاتمه خواهد یافت و اسامی این دو نفر به قید قرعه توسط رئیس كمیته انتخاب خواهد شد.
7. به منظور اشغال پستهای خالی احتمالی، دولتی كه فعالیت خبرهاش به عنوان عضو كمیته متوقف شده است، خبره دیگری را از بین اتباع خود برای عضویت در كمیته مشروط به تأیید كمیته انتخاب خواهد كرد.
8. اعضای كمیته با تأیید مجمع عمومی و بر طبق ضوابط و شرایطی كه آن مجمع مقرر میدارد و با درنظر گرفتن اهمیت مسئولیتهای كمیته از سازمان ملل متحد مقرری دریافت خواهند كرد.
9. دبیركل ملل متحد تسهیلات و كارمندان لازم را به منظور تحقق و انجام مؤثر وظایف كمیته در چارچوب این كنوانسیون تأمین خواهد نمود.
ماده 18
1. دول عضو متعهد میشوند گزارشی برای بررسی كمیته در مورد اقدامات تقنینی، قضایی و اجرایی و سایر اقدامات متخذه در راستای اجرای مفاد این كنوانسیون و پیشرفتهای حاصله در این رابطه به دبیركل ملل متحد ارائه كنند:
الف. یك سال پس از لازم الاجرا شدن كنوانسیون برای آن دولت؛
ب. پس از آن حداقل هر چهار سال یك بار و علاوه بر آن هر زمانی كه كمیته درخواست كند.
2. این گزارشات میتواند مبین عوامل و مشكلاتی كه بر میزان اجرای تعهدات تحت این كنوانسیون اثر میگذارد باشد.
ماده 19
1. كمیته آئین نامه اجرایی خود را تصویب خواهد نمود.
2. كمیته مسئولان خود را برای یك دوره دو ساله انتخاب خواهد كرد.
ماده 20
1. كمیته به منظور بررسی گزارشاتی كه مطابق با ماده 18 این كنوانسیون ارائه شده هر ساله به مدتی كه از دو هفته تجاوز نكند تشكیل جلسه میدهد.
2. جلسات كمیته معمولاً در مقر سازمان ملل متحد یا در هر محل مناسب دیگری كه به تصمیم كمیته تعیین میشود برگزار خواهد شد.
ماده 21
1. كمیته همه ساله از طریق شورای اقتصادی و اجتماعی گزارشی در مورد فعالیتهای خود به مجمع عمومی تسلیم مینماید و میتواند بر اساس گزارشات و اطلاعات واصله از دول عضو پیشنهادات و توصیههای كلی ارائه دهد. این پیشنهادات و توصیههای كلی همراه با نظرات احتمالی دول عضو در گزارش كمیته درج میگردد.
2. دبیركل ملل متحد گزارشات كمیته را جهت اطلاع به كمیسیون مقام زن ارسال مینماید.
ماده 22
مؤسسات تخصصی مجاز خواهند بود كه از طریق نمایندگان شان اجرای موادی از پیماننامه حاضر را كه در حوزه فعالیتهای آنها جای میگیرند مورد بررسی قرار دهند. كمیته ممكن است از مؤسسات تخصصی دعوت كند تا گزارشهایی درباره نحوه اجرای پیمان نامه در زمینههایی كه به حوزه فعالیت آنها مربوط میشود ارائه نمایند.
بخش ششم:
ماده 23
هیچ چیز در این كنوانسیون بر مقرراتی كه برای دستیابی زنان و مردان به برابری مفیدتر و مؤثرتر وجود دارد تأثیر نخواهد گذاشت؛ این مقررات میتواند شامل موارد زیر باشد:
الف. قوانین یك دولت عضو؛ یا
ب. هر كنوانسیون پیمان یا موافقت نامه بینالمللی دیگری كه برای آن دولت لازم الاجرا است.
ماده 24
دول عضو متعهد میگردند كلیه اقدامات لازم در سطح ملی را كه هدف از آن تحقق كامل حقوق به رسمیت شناخته شده در این كنوانسیون میباشد، به عمل آورند.
ماده 25
1. این كنوانسیون برای امضای كلیه دول مفتوح میباشد.
2. دبیركل ملل متحد به عنوان امین این كنوانسیون تعیین میشود.
3. تصویب این كنوانسیون منوط به طی مراحل تصویب قانونی است. اسناد تصویب نزد دبیركل ملل متحد به امانت گذارده خواهند شد.
4. این كنوانسیون جهت الحاق كلیه دول مفتوح میباشد. الحاق با سپردن سند الحاق به دبیركل ملل متحد محقق میشود.
ماده 26
1. دول عضو میتوانند در هر زمان طی نامهای خطاب به دبیركل ملل متحد درخواست تجدیدنظر در این كنوانسیون را نمایند.
2. مجمع عمومی ملل متحد در مورد اقدامات احتمالی بعدی در مورد چنین درخواستی تصمیم خواهد گرفت.
ماده 27
1. این كنوانسیون سی روز پس از تاریخ كه بیستمین سند تصویب یا الحاق آن نزد دبیركل ملل متحد به امانت گذارده شد، لازم الاجرا میگردد.
2. پس از به ودیعه سپردن بیستمین سند تصویب یا الحاق، برای هر دولتی كه این كنوانسیون را تصویب می كند یا به آن ملحق می گردد، كنوانسیون مذكور از سی امین روز تاریخی كه سند تصویب یا الحاق آن دولت به امانت گذارده شده لازم الاجرا می گردد.
ماده 28
1. دبیر كل متحد متن تحفظ كشورها، در هنگام تصویب یا الحاق را دریافت نموده و آن را میان كلیه دول توزیع می نماید.
2. تحفظاتی كه با هدف و منظور این كنوانسیون سازگار نباشد پذیرفته نخواهد شد.
3. تحفظات از طریق تسلیم یادداشتی به دبیركل ملل متحد در هر زمان قابل پس گرفتن است. نامبرده همه دولتها را از این موضوع مطلع خواهد كرد. لغو تحفظ از روزی كه یادداشت دریافت شود معتبر است.
ماده 29
1.هر گونه اختلاف در تفسیر یا اجرای این كنوانسیون بین دو یا چند دولت عضو كه از طریق مذاكره حل نگردد بنا به تقاضای یكی از طرفین به داوری ارجاع می گردد. چنانچه ظرف شش ماه از تاریخ درخواست داوری، طرفین در مورد نحوه و تشكیلات داوری به توافق نرسند، یكی از طرفین می تواند خواستار ارجاع موضوع به دیوان بین المللی دادگستری مطابق با اساسنامه دیوان گردد.
2. هر دولت عضو می تواند به هنگام امضاء یا تصویب این كنوانسیون یا الحاق به آن اعلام كند كه خود را موظف به اجرای بند یك این ماده نمی داند. دول عضو دیگر در قبال دولتی كه به بند یك این ماده اعلام تحفظ نموده است ملزم به اجرای بند یك نمی باشند.
3. هر دولت عضوی كه بر طبق بند 2 این ماده اعلام تحفظ نموده باشد می تواند در هر زمان از تحفظ خود از طریق اعلام رسمی به دبیركل متحد صرف نظر نماید.
ماده 30
این كنوانسیون كه متون عربی، چینی، انگلیسی، فرانسه، روسی و اسپانیولی آن دارای اعتبار یكسان میباشند، نزد دبیركل ملل متحد به امانت گذارده میشود.
«واحد خبر مركز اطلاعات و آمار شورای فرهنگی اجتماعی زنان»
------------------------
متن اصلی كنوانسیون به زبان انگلیسی:
متن اصلی كنوانسیون به زبان انگلیسی:
Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women:
http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/econvention.htm
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر